Mô Hình 6 Chiếc Mũ Tư Duy: Cách Tư Duy Hiệu Quả Cho Dân IT

Đối với dân IT, chỉ có kiến thức chuyên môn là chưa đủ mà phải có kỹ năng giải quyết vấn đề mạnh mẽ. Vậy làm sao để tư duy hiệu quả? Câu trả lời chính là mô hình 6 chiếc mũ tư duy. Hãy để nhà JobStack Vietnam mách nước cho bạn cách đánh giá vấn đề và đưa ra giải pháp tốt hơn bằng phương pháp này!

Nguồn ảnh: JobStack Vietnam

Giới thiệu về mô hình 6 chiếc mũ tư duy

Phương pháp 6 chiếc mũ tư duy được Tiến sĩ Edward De Bono phát triển và được mô tả chi tiết trong cuốn “Six thinking Hats” của chính tác giả vào năm 1985. Phương pháp này đã được áp dụng ở nhiều trường học, nhiều tổ chức lớn trên thế giới như: IBM, Federal Express, British Airways, Pepsi, Polaroid, Prudential, Dupon..

Nguồn ảnh: Mgrush.com 

>> Đọc thêm về 10 Kênh Youtube Bổ Ích Nếu Lập Trình Viên Không Biết Sẽ “Thiệt Thòi"

Sáu chiếc mũ tư duy là một kỹ thuật được xây dựng nhằm giúp bạn có cái nhìn đa chiều về một đối tượng hay vấn đề. Những cái nhìn này sẽ cho bạn thấy những cơ hội hay nguy cơ mà bình thường bạn sẽ bỏ qua. 

Ý nghĩa của 6 chiếc mũ

6 chiếc mũ đại diện cho 6 dạng thức của suy nghĩ và đề cập đến chiều hướng suy nghĩ đa chiều. Mỗi mũ có một màu và đại diện cho một dạng của suy nghĩ. 

• Mũ trắng - Sự khách quan:

Đây là hình ảnh của một tờ giấy trắng, thông tin và dữ liệu. Khi bạn tưởng tượng mình đang đội chiếc mũ trắng này, bạn chỉ cần suy nghĩ về các thông tin và dữ liệu liên quan đến vấn đề đang gặp phải, cần giải quyết. Bạn sẽ tập trung vào thông tin có được và cách để lấy được những thông tin, dữ liệu còn thiếu.

Một số câu hỏi có thể sử dụng trong tư duy của mũ trắng:
• Chúng ta đang có những thông tin gì của vấn đề này?
• Chúng ta cần có những thông tin nào liên quan đến vấn đề này?
• Chúng ta thiếu mất những thông tin, dữ kiện nào? Làm cách nào chúng ta có thêm thông tin?

• Mũ đỏ - Trực giác:

Đây là hình ảnh của sự ấm áp, con tim hay lửa đang cháy. Khi tưởng tượng bản thân đội chiếc mũ đỏ, bạn chỉ cần đưa ra các cảm xúc, cảm giác, trực giác và những ý kiến có trong đầu mà không cần giải thích. Khi đội chiếc mũ đỏ, bạn có thể đánh giá sự việc dựa trên cảm xúc và trực giác.

Một số câu hỏi có thể sử dụng trong tư duy của mũ đỏ:
• Cảm giác của tôi ngay lúc này là gì?
• Trực giác của tôi mách bảo điều gì về vấn đề này?
• Tôi thích hay không thích vấn đề này?

•  Mũ vàng - Tích cực:

Đây là hình ảnh của ánh nắng mặt trời, sự lạc quan, các giá trị và lợi ích. Khi tưởng tượng mình đang đội chiếc mũ vàng, bạn chỉ cần đưa ra các ý kiến lạc quan, có logic, các lợi ích của vấn đề. Điều này sẽ giúp bạn thấy được các mặt tích cực, lợi ích và cơ hội của vấn đề

Một số câu hỏi có thể sử dụng trong tư duy của mũ vàng:
• Những lợi ích khi bạn tiến hành công việc này?
• Đâu là mặt tích cực của vấn đề này?

• Mũ đen - Tiêu cực:

Đây là hình ảnh của đêm tối. Đội mũ đen, bạn sẽ phê phán, bình luận đến các điểm yếu, các lỗi sai, sự bất hợp lý, sự thất bại, sự phản đối và có thái độ bi quan. Chiếc mũ đen sẽ giúp bạn chỉ ra những điểm yếu trong quá trình suy nghĩ. Chiếc mũ này sẽ giúp bạn thận trọng và chỉ ra các lỗi, các điểm cần lưu ý, các mặt yếu kém, bất lợi của vấn đề hay dự án.

Một số câu hỏi có thể sử dụng trong tư duy của mũ đen:
• Những rắc rối, nguy hiểm nào có thể xảy ra?
• Những khó khăn nào có thể phát sinh khi tiến hành làm điều này?

• Mũ xanh lá - Sáng tạo

Đây là hình ảnh của cây cối xanh mát, sự nảy mầm và đâm chồi tượng trưng cho sự phát triển và sáng tạo. Khi đội chiếc mũ này, bạn sẽ đưa ra các sáng kiến, giải pháp và ý tưởng mới cho vấn đề.

Một số câu hỏi có thể sử dụng trong tư duy mũ xanh lá cây:
• Có những cách nào khác để thực hiện điều này không?
• Chúng ta có thể làm gì khác trong trường hợp này?
• Các lời giải thích cho vấn đề này là gì?

• Mũ xanh dương - Tổ chức

Đây là chiếc mũ có chức năng giống như người lái tàu, bạn sẽ tổ chức tư duy của các chiếc mũ khác. Khi đội chiếc mũ này, bạn kiểm soát tiến trình suy nghĩ và sắp xếp, điều chỉnh tư duy sao cho phù hợp với quá trình lên kế hoạch hay giải quyết vấn đề.

Mô hình này có lợi ích như thế nào cho dân IT?

Bằng cách sử dụng mô hình tư duy 6 chiếc mũ, bạn có thể đơn giản hóa lối tư duy. Trong khi làm việc nhóm, các thành viên có thể xem xét một khía cạnh của vấn đề và đưa mọi người cùng hướng về một phía, tránh gây ra tranh cãi. 

Ngoài ra, mô hình 6 chiếc mũ giúp rút ngắn quy trình làm việc nhóm mà không ảnh hưởng đến cái tôi cá nhân bằng cách tìm giải pháp cho vấn đề trong thời gian ngắn nhất. Việc đứng trên nhiều góc độ và phân tích vấn đề cũng giúp các thành viên hiểu nhau và thống nhất về giải pháp. 

Nguồn ảnh: Annie Spratt - Unsplash

>> Đọc thêm về Bí kíp chinh phục Pair-programming trong phỏng vấn IT

Dân IT có thể áp dụng mô hình này để:

• Kích thích suy nghĩ song song
• Kích thích suy nghĩ toàn diện
• Tăng năng suất làm việc và trao đổi trong nhóm
• Cải tiến sản phẩm và quá trình quản lý dự án
• Phát triển tư duy phân tích, và ra quyết định

Các bước thực hiện mô hình 6 chiếc mũ tư duy:

Trong quá trình làm việc nhóm, tùy theo tính chất của vấn đề mà nhóm trưởng sẽ đề nghị đội mũ màu gì và chia thời gian suy nghĩ cho mỗi mũ. Trong trường hợp đặc biệt, bất kì thành viên nào cũng có thể đề nghị thêm ý tưởng cho một mũ màu nào đó nhưng vẫn giữ đủ thời gian cho mỗi mũ màu.

• Bước 1:

Mũ trắng: chỉ đưa ra các ý kiến có chứa sự thật, dữ kiện, thông tin và bằng chứng. Khi đội mũ này, tất cả thành viên cần loại bỏ mọi thành kiến, tranh cãi và tập trung vào cơ sở dữ liệu sẵn có.

• Bước 2: 

Mũ xanh lá: Đưa ra các ý kiến, ý tưởng, kế hoạch, các sáng tạo và các cách thức khác nhau  để giải quyết vấn đề.

• Bước 3:

Các thành viên cùng nhau đánh giá lại các ý tưởng, ý kiến trong mũ xanh lá.

Sử dụng mũ vàng để liệt kê những lợi ích.

Đội mũ đen để viết ra các lưu ý và đánh giá.

• Bước 4: 

Sử dụng mũ đỏ để viết lại những cảm giác, phản ứng, trực giác tự nhiên.

• Bước 5: 

Sử dụng mũ xanh dương để nhìn lại các bước đã thực hiện. Bước này sẽ tập trung nghĩ về đối tượng thay vì nhìn đến đối tượng. 

Một lưu ý là các bước có thể thay đổi để phù hợp với các trường hợp khác nhau, không nhất thiết phải theo đúng thứ tự các mũ màu trên. Bạn có thể sắp xếp theo thứ tự: Trắng → Đỏ → Đen → Vàng → Xanh lá → Xanh dương.

Lời kết

Vậy là nhà JobStack đã cùng bạn tìm hiểu về mô hình 6 chiếc mũ tư duy và cách áp dụng phương pháp này. Hy vọng rằng qua bài viết này, bạn đã tìm được cách tư duy hiệu quả cho dân IT. Để tìm hiểu thêm về kiến thức IT hay việc làm IT, hãy ghé qua JobStack nhé!